คู่มือแนะนำ คู่มือมารยาทการทานอาหารญี่ปุ่น ลงไปสัมผัสโลกของอาหารญี่ปุ่น

การปรุงอาหารตามแบบดั้งเดิมของประเทศญี่ปุ่นหรือวะโชกุ เป็นมรดกทางวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ขององค์การยูเนสโกตั้งแต่เดือนธันวาคมปีค.ศ. 2013 มรดกโลกที่ได้รับถือเเป็นการให้เกียรติ เคารพและชื่นชมการปรุงรสตลอดจนความงดงามของส่วนผสมที่ใช้ในการจัดเตรียมอาหารตามแบบญี่ปุ่น การใส่ใจในรายละเอียดนี้ยังครอบคลุมไปถึงภาชนะที่นำมาใช้ใส่อาหารอีกด้วย วะโชกุเป็นวัฒนธรรมอันเต็มเปี่ยมไปด้วยความรู้สึก ไม่ว่าจะเป็นอาหารญี่ปุ่นระดับสูงอย่างไคเซกิไปจนถึงมื้อเช้าตามโรงแรมเล็กๆ

อาหารญี่ปุ่นนั้นล้วนมีสิ่งที่คล้ายคลึงกันที่เป็นลักษณะเฉพาะแบบดั้งเดิม ทั้งการเสิร์ฟซูชิหรือซาชิมิจากปลาที่จับได้สดๆ เส้นอุด้งที่เหนียวนุ่ม หรืออาหารไคเซกิแบบหลายคอร์ส ที่เสิร์ฟในร้านอาหารสุดพิเศษ ปัจจัยสำคัญอันดับแรกคือการใช้วัตถุดิบสดใหม่ตามฤดูกาล ปัจจัยอีกอย่างหนึ่งคือการใช้ดาชิ หรือน้ำซุปที่ทำจากส่วนผสมอันอุดมไปด้วยรสชาติแห่งความอร่อยอย่างปลาแห้งโบนิโตะ สาหร่ายทะเล หรือปลาแห้งต้ม รสชาติแห่งความอร่อยนี้จะเข้มข้นและนุ่มลึกผสมผสานไปกับรสชาติอื่นๆ ทั้งหวาน เปรี้ยว เค็ม และขม

มารยาทบนโต๊ะอาหารของชาวญี่ปุ่นนั้นมีพื้นฐานมาจากแขกรับเชิญที่ใส่ใจการต้อนรับจากเจ้าภาพ เป็นรูปแบบที่แท้จริงของแนวคิด “omotenashi” (โอโมะเตะนาชิ) หรือหัวใจของการบริการที่พบได้ทั่วไปในวัฒนธรรมญี่ปุ่น การปฏิบัติตามขั้นตอนข้างต้นหรือมากกว่าความคาดหวังนั้น จะทำให้ทั้งเจ้าภาพและแขกผู้มาเยือนเกิดความทรงจำที่ดีต่อกัน

อาหารญี่ปุ่นนั้นให้ความสำคัญกับความสมดุล โดยมุ่งเน้นไปที่การชูรสชาติที่ดีที่สุดของส่วนผสมมากกว่าการเติมแต่งรสด้วยซอสปริมาณมาก อาหารจานหลักประกอบด้วยซุป เครื่องเคียงหลายอย่าง และข้าวสวยหนึ่งชาม ซุปมักจะเป็นซุปใสที่ใส่ปลา ไก่ หรือมิโซะ และเครื่องเคียงอาจเป็นส่วนผสมสดใหม่ตามฤดูกาลที่หลากหลาย นอกจากนี้ การจัดวางจานอาหารยังเป็นสิ่งที่น่าสนใจเช่นกัน ด้านหน้าฝั่งซ้ายเป็นจุดไว้สำหรับวางจานข้าวซึ่งเป็นสิ่งที่สำคัญที่สุด ด้านหลังมีไว้สำหรับวางเครื่องเคียง และซุปจะวางไว้ด้านหน้าฝั่งขวา

มันอาจดูใช้ยากสำหรับผู้ที่ไม่ได้ฝึกใช้มาก่อน แต่ความจริงตะเกียบใช้งานได้ง่าย ลองฝึกใช้ตะเกียบสักนิดจะช่วยให้คุณทานอาหารได้สะดวกสบายยิ่งขึ้นอย่างมากไปอีกนานทีเดียว เริ่มต้นด้วยการหนีบตะเกียบข้างหนึ่งไว้ระหว่างนิ้วหัวแม่มือและนิ้วชี้ของคุณ การหนีบตะเกียบอันแรกนี้จะช่วยให้คุณคีบได้มั่นคงขึ้น หนีบตะเกียบอีกข้างหนึ่งไว้ระหว่างนิ้วชี้และนิ้วกลางเหมือนเวลาจับดินสอ จากนั้น คุณจะสามารถขยับตะเกียบทั้งสองข้างไปรอบๆ ได้ ทั้งยังคีบได้แม้แต่สิ่งของที่เล็กที่สุด ฝึกฝนเล็กน้อยด้วยการลองคีบสิ่งของหลายๆ อย่างก่อนที่จะออกไปสนุกสนานกับการทานอาหารด้วยทักษะการใช้ตะเกียบที่คุณเพิ่งได้เรียนรู้ไป

แม้ว่าตะเกียบจะใช้งานได้ง่าย แต่คุณควรหลีกเลี่ยงการใช้ตะเกียบแบบผิดๆ ซึ่งอาจเกิดขึ้นได้โดยทั่วไป คุณไม่ควรใช้ตะเกียบเหมือนเป็นช้อน มีด หรือส้อม คุณไม่ควรใช้ตะเกียบเสียบกับสิ่งต่างๆ เพราะมันไม่ใช่อุปกรณ์สำหรับเสียบอาหาร การกำตะเกียบไว้ในมือเดียวนั้นเป็นสิ่งที่ไม่ควรทำ เช่นเดียวกับการชี้ด้วยตะเกียบ คุณไม่ควรใช้ตะเกียบเลื่อนจานหรือชามไปรอบๆ โต๊ะอาหารเช่นกัน สองสิ่งที่ไม่ควรทำเป็นอย่างยิ่ง คือการปักตะเกียบเป็นแนวตั้งบนชามใส่ข้าวและการใช้ตะเกียบส่งอาหารต่อๆ กัน

จับขวดแล้วหันให้ฉลากหงายขึ้นด้วยมือขวาพร้อมกับใช้มือซ้ายประคองไว้ที่ด้านล่างขวด รินเครื่องดื่มให้ผู้อื่นแต่อย่ารินให้ตนเอง ต้องให้ผู้อื่นรินให้คุณเท่านั้น หากมีคนรินเครื่องดื่มให้คุณ สิ่งที่คุณควรทำคือถือแก้วไว้ให้เอียงเล็กน้อยเพื่อรองรับและเพื่อเป็นการไม่เสียมารยาท คุณไม่จำเป็นต้องดื่มให้หมดแก้ว การดื่มเหลือนั้นไม่ถือเป็นการเสียมารยาท ซึ่งต่างจากการทานอาหารเหลือ เมื่อแก้วของคุณว่างเปล่า ผู้คนจะคิดว่าคุณต้องการเครื่องดื่มเพิ่ม ดังนั้นหากไม่ต้องการดื่มต่อ คุณควรปล่อยเครื่องดื่มให้เหลือเต็มแก้วไว้