คู่มือแนะนำ เข้าใจและชำนาญเกี่ยวกับมารยาทและธรรมเนียมปฏิบัติของญี่ปุ่น

ประเทศญี่ปุ่นมีวัฒนธรรมและธรรมเนียมปฏิบัติที่มีลักษณะเฉพาะตัว เช่น การถอดรองเท้าก่อนเข้าสถานที่ รวมถึงการอาบน้ำสาธารณะ การแช่น้ำพุร้อน และการใช้สระว่ายน้ำซึ่งมีกฎระเบียบมากมายเกี่ยวกับเครื่องแต่งกายและอุปกรณ์ที่ได้รับอนุญาต

ญี่ปุ่นมีวัฒนธรรมและธรรมเนียมปฏิบัติทางสังคมเฉพาะตัวและมีแบบแผนการแสดงความเคารพหลายรูปแบบ ในขณะที่เป็นเรื่องปกติสำหรับชาวญี่ปุ่น แต่การถอดรองเท้าและการโค้งคำนับอาจเป็นเรื่องแปลกใหม่สำหรับนักท่องเที่ยวที่ไม่คุ้นเคย ถึงแม้ว่าคุณไม่ได้คาดหวังว่าจะเป็นผู้เชี่ยวชาญในเรื่องนี้ แต่การลองเรียนรู้มารยาทขั้นพื้นฐานหรือธรรมเนียมปฏิบัติจะทำให้ประสบการณ์การท่องเที่ยวของคุณสนุกขึ้น และสามารถสัมผัสกับคนท้องถิ่นได้อย่างลึกซึ้ง

โดยทั่วไปคนญี่ปุ่นจะไม่คุ้นเคยกับการสัมผัสร่างกายสำหรับชีวิตประจำวัน เช่น การหอม กอด และการจับมือ เพื่อการทักทาย หรือการกระทำใดๆเกี่ยวกับการแสดงความสนิทสนม ในขณะที่การสัมผัสทางร่างกายไม่ได้ถูกมองข้ามโดยสิ้นเชิง จึงควรสังเกตดูว่าคนอื่นๆ รอบตัวคุณมีปฏิสัมพันธ์กันอย่างไรเพื่อให้ทราบระดับความใกล้ชิดที่เหมาะสม

คนญี่ปุ่นคุ้นเคยกับการคำนับในฐานะเป็นวิธีการทักทาย เมื่อเดินอยู่บนท้องถนนคุณอาจสังเกตุเห็นผู้คนโค้งคำนับในขณะพูดโทรศัพท์ หรือพนักงานทั่วไปและแม้แต่เจ้าหน้าที่ควบคุมรถไฟต่างโค้งคำนับอย่างเต็มที่เพื่อแสดงความเคารพอย่างเป็นทางการ การเรียนรู้ธรรมเนียมทั้งหมดเกี่ยวกับวิธีการคำนับหรือสถานการณ์ที่เหมาะสมนั้นไม่จำเป็นสำหรับชาวต่างประเทศ ยกเว้นแต่ในกรณีที่เป็นทางการมากๆ อย่างไรก็ตาม การก้มศีรษะหรือโค้งคำนับอย่างมีมารยาทเพื่อเป็นการทักทายผู้อื่นหรือขณะเข้าและออกจากสถานที่นั้นจะเป็นประโยชน์อย่างมาก

“ซุมิมาเซ็น” โดยปกติหมายความว่า “ขอโทษครับ(ค่ะ)” และสามารถหมายถึง “คุณครับ (ค่ะ)” หรือแม้แต่หมายถึง “ขอบคุณครับ(ค่ะ)” ขึ้นอยู่กับบริบท และการใช้คำว่า “อะริงาโตะ โกะไซมัสซุ” จะมีความหมายโดยตรงว่า “ขอบคุณครับ(ค่ะ)” นอกจากนี้คุณจะได้ยินคำว่า “โยโรชิคุ โอเนะงะอิชิมัสซุ” เมื่อคุณได้รับคำขอร้องหรือระหว่างการประชุมกับผู้อื่น

โรงแรมสไตล์ตะวันตกในญี่ปุ่นมีธรรมเนียมปฏิบัติเช่นเดียวกับโรงแรมทั่วโลก (โดยไม่มีการให้ทิป) แต่สำหรับโรงแรมสไตล์ญี่ปุ่นประเภทเรียวคังยังคงปฏิบัติตามธรรมเนียมปฏิบัติที่ยึดถือมาอย่างยาวนาน ตั้งแต่การถอดรองเท้าก่อนเข้าอาคาร ไปจนถึงการนอนบนฟูกที่ปูบนพื้น เปรียบเสมือนกับการสัมผัสการเป็นญี่ปุ่นในยุคสมัยที่แตกต่าง ชุดยูกาตะที่โดยปกติจะมีให้บริการในห้อง และบางกรณีคุณสามารถใส่ยูกาตะออกไปภายนอกโรงแรมได้ แต่ในบางกรณีก็ไม่สามารถทำได้ โดยรองเท้าแตะก็เช่นเดียวกัน นอกจากนี้สิ่งที่สามารถทำได้และทำไม่ได้ในห้องอาบน้ำส่วนกลางจะแจ้งเอาไว้บนผนังของห้องอาบน้ำ ส่วนอาหารเย็นจะเสิร์ฟให้ที่ห้องพักหรือให้บริการที่ห้องอาหารรวม ในกรณีที่มีข้อสงสัยสามารถสอบถามข้อมูลได้จากเจ้าหน้าที่ซึ่งพร้อมให้บริการ

วัฒนธรรมการถอดรองเท้าฝังรากลึกมาจากประวัติศาสตร์ของการนั่งหรือนอนบนพื้นเสื่อทาทามิ เช่นธรรมเนียมการถอดรองเท้าที่บริเวณทางเข้าและใส่รองเท้าแตะที่ใช้สำหรับใส่ภายในบ้านที่เตรียมไว้ รวมถึงการจัดวางรองเท้าในกล่องรองเท้าหรือบริเวณที่ไม่ขวางทางเดินอย่างปราณีต และระหว่างที่อยู่ภายในบ้านจะถอดรองเท้าออกเมื่อจะเข้าสู่บริเวณที่เป็นเสื่อทาทามิหรือเมื่อใช้ห้องอาบน้ำ ตามบ้านส่วนใหญ่มักมีรองเท้าแตะแยกเฉพาะสำหรับห้องน้ำซึ่งคุณสามาถเปลี่ยนเมื่อต้องใช้ห้องน้ำ ดังนั้นการเตรียมพร้อมสำหรับการเปลี่ยนรองเท้าเป็นรองเท้าแตะจะทำให้การท่องเที่ยวของคุณสะดวกมากขึ้น

ญี่ปุ่นมีวัฒนธรรมการอาบน้ำ การแช่อนเซ็น และการอาบน้ำในโรงอาบน้ำสาธารณะหรือที่เรียกว่าเซ็นโตะ เช่นเดียวกับวัฒนธรรมอื่นๆธรรมเนียมปฏิบัติและมารยาทพื้นฐานต่างๆมีความจำเป็นสำหรับการสร้างความมั่นใจในเรื่องสุขอนามัยและเพื่อทำให้ทุกๆคนสามารถใช้บริการได้อย่างมีความสุข โดยทั่วไปสถานที่ต่างๆจะมีการแบ่งสถานที่สำหรับชายและหญิงและก่อนเข้าใช้บริการต้องถอดเส้อผ้าทั้งหมดออกก่อน แต่ในบางสถานที่จะมีการแช่น้ำรวม แต่จะต้องสวมใส่ชุดว่ายน้ำ

ทำความสะอาดร่างกายด้วยสบู่ก่อนแช่น้ำ สำหรับบ่อน้ำพุร้อนเอกชนมักเตรียมแชมพู สบู่อาบน้ำ และผ้าขนหนูไว้ให้บริการ แต่สำหรับโรงอาบน้ำสาธารณะบางแห่ง คุณอาจจะต้องเช่าหรือนำของใช้ส่วนตัวมาเอง ที่จุดฝักบัวสำหรับอาบน้ำจะมีเก้าอี้และถังสำหรับนั่งอาบน้ำ เติมน้ำอุ่นลงในถังและอาบน้ำด้วยตัวคุณเอง และอย่าลืมปิดน้ำเมื่อคุณไม่ต้องการใช้น้ำ รวมถึงระวังไม่ให้น้ำที่อาบกระจายไปโดนผู้อื่น โดยทั่วไปโรงอาบน้ำจะมีโปสเตอร์อธิบายวิธีการอาบน้ำแสดงอยู่ ดังนั้นโปรดปฏิบัติตามคำแนะนำเหล่านั้น เมื่อทำความสะอาดร่างกายแล้ว คุณสามารถลงแช่น้ำได้ ระวังไม่ให้ผ้าขนหนูหรือสิ่งของอื่นๆแช่ลงไปในน้ำ แต่สามารถวางไว้ข้างได้ นอกจากนี้คุณควรมัดรวบผมให้เรียบร้อย และบ่อแช่น้ำมีไว้เพื่อการแช่น้ำเท่านั้น ไม่สามารถว่ายน้ำได้ และอุณหภูมิของน้ำจะสูงมากจึงควรค่อยใช้นิ้วห้วแม่เท้าแตะน้ำดูก่อนเพื่อสร้างความคุ้นชิน และหมั่นขึ้นจากน้ำบ่อยๆ

โดยทั่วไปผู้มีรอยสักมักจะไม่ได้รับอนุญาตให้เข้าใช้บริการบ่อน้ำพุร้อน โรงอาบน้ำสาธารณะ สระว่ายน้ำ และยิม อย่างไรก็ตามมีข้อยกเว้นขึ้นอยู่กับประเภทและเจ้าของสถานที่ ดังนั้นจึงไม่มีข้อกำหนดที่แน่นอน แต่ “โซโตะ-ยุ” (โรงอาบน้ำประเภทกลางแจ้ง) และบ่อน้ำพุร้อนของเทศบาล รวมถึงเมืองน้ำพุร้อนตามภูมิภาคต่างๆยังคงมีแนวโน้มไม่อนุญาตให้ผู้มีรอยสักใช้บริการ แต่โรงอาบน้ำรวมของท้องถิ่นต่างๆมักจะอนุญาตให้ผู้มีรอยสักเข้าใช้บริการ ดังนั้นในกรณีที่คุณมีรอยสัก จึงควรสอบถามข้อมูลล่วงหน้าหรือปิดบังรอยสักด้วยแผ่นปิดประเภทกันน้ำ สำหรับกรณีเสื้อผ้าหรือของใช้ที่สามารถนำติดตัวเข้าไปใช้บริการก็เช่นเดียวกัน สำหรับสระว่ายน้ำและโรงยิมในบางกรณีอนุญาตให้ผู้มีรอยสักใช้บริการได้ถ้ารอยสักเหล่านั้นสามารถปกปิดได้ด้วยชุดว่ายน้ำหรือชุดรัชการ์ด แต่สำหรับบ่อน้ำพุร้อนและโรงอาบน้ำมีกฎไม่อนุญาตให้สวมเสื้อผ้าใดๆ แต่อย่างไรก็ตามในสถานที่บางแห่งมีบ่อน้ำพุร้อนแบบไม่ได้กำหนดเพศ ซึ่งจำเป็นต้องสวมชุดอาบน้ำที่เรียกว่า “ยุอะมิ-งิ” ในกรณีที่คุณมีข้อสงสัย สามารถสอบถามได้ทันที

ในกรณีที่คุณไม่สะดวกที่จะไม่สวมเสื้อผ้าต่อหน้าบุคคลอื่นหรือกังวลใจเกี่ยวกับรอยสัก คุณสามารถลองค้นหาและใช้บริการเช่าโรงอาบน้ำแบบส่วนตัว เรียกว่า “คะชิกิริบุโระ” หรือลองใช้บริการ “เรียวคัง” (โรงแรมสไตล์ญี่ปุ่นแบบดั่งเดิม) ที่มีห้องพักพร้อมห้องอาบน้ำภายในไว้ให้บริการ ซึ่งห้องพักประเภทนี้มักมีราคาค่อนข้างสูง แต่คุ้มค่าอย่างยิ่งสำหรับสัมผัสความเป็นญี่ปุ่น

วลี 2 ประโยคที่มักพูดกันระหว่างการรับประทานอาหารได้แก่ “อิตะดะคิมัสซุ” – มักพูดก่อนการรับประทานอาหารมีความหมายว่า “ยินดีอย่างยิ่งสำหรับการได้รับอาหารมื้อนี้” และวลี “โกะจิโซซามะ-เดชิตะ” มักพูดเมื่อทานอาหารเสร็จแล้ว ซึ่งสามารถแปลคร่าวๆได้ว่า “ขอบคุณสำหรับอาหารมื้อนี้” นอกจากนี้การเหลืออาหารทิ้งไว้มักเป็นเรื่องที่มักถูกตั้งคำถาม และการขอนำอาหารที่ทานเหลือกลับไปโดยปกติจะไม่ได้รับอนุญาต ในกรณีรับประทานอาหารร่วมกันเป็นกลุ่ม จะสามารถเริ่มทานได้เมื่อทุกคนในกลุ่มได้รับอาหารพร้อมแล้วทุกคน และเป็นมารยาทที่ดีในการกล่าวคำขออนุญาตรับประทานอาหารชิ้นสุดท้ายในจานรวม (ซึ่งเป็นรูปแบบอาหารทั่วไปสำหรับการรับประทานอาหารร่วมกันเป็นกลุ่มใหญ่)

การรับประทานซุชิในญี่ปุ่นโดยทั่วไปมีด้วยกัน 2 รูปแบบ ได้แก่รับประทานด้วยตะเกียบและด้วยมือ ซึ่งไม่มีกฏระเบียบที่ตายตัว ชาวญี่ปุ่นจำนวนมากรับประทานซุชิทั้งสองวิธีขึ้นอยู่กับสถานการณ์ โดยทั่วไปไม่ควรจิ้มส่วนที่เป็นข้าวของซุชิกับซอสถั่วเหลือง ควรจิ้มเฉพาะส่วนที่เป็นปลาด้านบน และวาซาบิไม่ควรผสมลงไปในซอสถั่วเหลืองโดยตรง กฏระเบียบเหล่านี้อาจจะถูกนำมาใช้ในกรณีที่เป็นร้านซุชิเฉพาะทาง แต่สำหรับร้านซุชิประเภทสายพานและประเภทร้านเครือข่ายต่างๆมักไม่เข้มงวด

มีอาหารประเภทเส้นมากมายให้ได้ลิ้มลอง เช่น ราเม็ง อุด้ง โซบะ และอื่นๆ ในร้านอาหารส่วนใหญ่ลูกค้าจะสูดเส้นขณะรับประทาน ซึ่งเป็นรูปแบบการทานเส้นที่เป็นปกติ ซึ่งไม่จำเป็นต้องรับประทานตามแบบคนท้องถิ่น

การพูดคุยกันด้วยเสียงที่เบาในบางครั้งอาจยอมรับได้ขณะเดินทางโดยรถไฟ แต่การพูดโทรศัพท์ไม่ว่าในระดับเสียงแบบใดก็ตามมักสร้างความไม่พอใจทั้งบนรถไฟและรถบัส และเป็นมารยาทที่ดีสำหรับการต่อแถวบริเวณด้านข้างของประตูรถไฟและรอให้ผู้โดยสารในรถไฟออกจากรถไฟหมดก่อนแล้วจึงขึ้นรถไฟ ที่นั่งพิเศษควรสำรองไว้สำหรับผู้สูงอายุ หญิงตั้งครรภ์ และคนพิการ โทรศัพท์เคลื่อนที่ควรตั้งค่าให้ไม่มีเสียงและหลีกเลี่ยงการรับสาย ในกรณีที่มีข้อสงสัยกรุณาปฏิบัติตามผู้คนโดยรอบ

ในประเทศญี่ปุ่น มีการจัดพื้นที่เฉพาะสำหรับสูบบุหรี่ในที่สาธารณะ การสูบบุหรี่ขณะเดินบนถนนหรือการทิ้งก้นบุหรี่ลงบนพื้นไม่ได้รับอนุญาตและอาจถูกปรับได้ และพื้นที่เฉพาะสำหรับสูบบุหรี่บริเวณพื้นที่สาธารณะนั้นมีจำกัด ในกรณีที่คุณต้องการสูบบุหรี่ในพื้นที่สาธารณะกรุณาค้นหาพื้นที่สูบบุหรี่ที่ใกล้ที่สุดจากแอพลิเคชันในโทรศัพท์เคลื่อนที่ นอกจากนี้สำหรับร้านอาหารและร้านกาแฟบางแห่งในญี่ปุ่นยังคงอนญาตให้สูบบุหรี่ได้

10 วิธีในการท่องเที่ยวอย่างมีความรับผิดชอบในญี่ปุ่น
คู่มือเรียวคังญี่ปุ่น
มินชุคุและเกสต์เฮ้าส์ในญี่ปุ่น
แคปซูลโฮเทล
คู่มือไคเซกิ
สาเก 101-สุดยอดคู่มือสำหรับสาเกญี่ปุ่น
นักท่องเที่ยวมุสลิมในญึ่ปุ่น