HƯỚNG DẪN Hiểu Và Thành Thạo Cách Ứng Xử Và Phép Tắc Xã Giao Của Người Nhật

Nhật Bản có một nền văn hóa và phong tục độc đáo, chẳng hạn như cởi giày trước khi bước vào nhà. Có nhiều quy tắc khác nhau về quần áo hoặc vật dụng được phép sử dụng trong nhà tắm công cộng, suối nước nóng và hồ bơi.

Nhật Bản sở hữu nhiều phong tục xã hội độc đáo mang tính văn hóa và cách thức thể hiện sự tôn trọng. Mặc dù những điều này đã trở thành thói quen bản năng của hầu hết người dân Nhật Bản, nhưng đối với những du khách chưa quen thuộc với những việc như cởi giày hoặc cúi chào, đây có thể giống như một thế giới hoàn toàn mới lạ. Mặc dù không thể kỳ vọng họ sẽ trở nên thành thạo, nhưng việc học các quy tắc ứng xử và lễ nghi cơ bản có thể là một phần của trải nghiệm du lịch phong phú và là cách tuyệt vời để tương tác với người dân địa phương.

Nhìn chung, người Nhật ít có xu hướng tiếp xúc cơ thể trong các tương tác hàng ngày. Điều này đúng với những nụ hôn, cái ôm và cái bắt tay được sử dụng như lời chào, cũng như những cách thể hiện tình cảm công khai khác. Mặc dù việc tiếp xúc cơ thể không hoàn toàn bị phản đối, nhưng hãy để ý đến cách những người xung quanh bạn đang tương tác để có thể đưa ra những cử chỉ phù hợp với mức độ thân mật được mong đợi.

Người Nhật có thói quen cúi chào như một cách để chào hỏi. Dạo quanh các con phố, bạn có thể sẽ để ý thấy mọi người gật đầu một cách tự nhiên khi nói chuyện điện thoại và các doanh nhân hoặc thậm chí cả những người lái tàu đều cúi gập đầu như một cách thức để thể hiện sự tôn trọng. Việc học hỏi từng quy tắc về cách thức và thời điểm cúi chào là không cần thiết đối với những ai không phải người Nhật, trừ khi bạn đang ở trong một tình huống vô cùng trang trọng. Tuy nhiên, một cái gật đầu hoặc cúi chào lịch sự khi chào hỏi một ai đó hoặc khi ra vào một nơi nào đó sẽ giúp ích rất nhiều cho bạn.

“Sumimasen,” thường có nghĩa là “xin lỗi,” cũng có thể được sử dụng như “xin thứ lỗi” và thậm chí là “cảm ơn” tùy thuộc vào ngữ cảnh. Bạn cũng có thể sử dụng “arigato gozaimasu” như một lời cảm ơn trực tiếp hơn, đồng thời đừng lúng túng khi nghe thấy hoặc sử dụng “yoroshiku onegaishimasu” khi bạn được nhờ vả làm điều gì đó hoặc khi gặp gỡ một ai đó.

Hầu hết các khách sạn theo phong cách phương Tây ở Nhật Bản đều tuân theo các thông lệ giống như những gì bạn mong đợi ở bất kỳ khách sạn nào khác trên thế giới (ngoại trừ việc không cần thiết phải boa tiền). Tuy nhiên, càng là các khách sạn ryokan truyền thống lại càng tuân theo các quy tắc ứng xử lâu đời. Một khi bước vào ryokan, bạn như đang bước vào Nhật Bản của một thời đại khác, từ việc cởi giày ở lối vào cho đến ngủ trên đệm futon trên sàn nhà. Chiếc áo choàng Yukata bạn thường tìm thấy trong phòng đôi khi có thể được mặc để đi ra bên ngoài, đôi khi lại không. Với dép lê cũng vậy. Một danh sách những điều nên làm và không nên làm sẽ tô điểm cho các bức tường của phòng tắm chung, còn bữa tối có thể sẽ được phục vụ trong phòng của bạn hoặc trong phòng ăn chung. Nếu có điều gì không rõ, đừng ngần ngại đặt câu hỏi. Các nhân viên sẽ luôn sẵn lòng giúp đỡ bạn.

Văn hóa cởi giày cố hữu bắt nguồn từ lịch sử ngồi hoặc ngủ trên sàn trải chiếu tatami. Lễ nghi này bao gồm cởi giày của bạn ở khu vực lối vào bên tại lối đi ở cửa và sử dụng dép đi trong nhà dã được chuẩn bị, sau đó đặt giày của bạn ngay ngắn vào hộp đựng giày được cung cấp sẵn hoặc để gọn sang một bên. Khi vào bên trong, theo thông lệ, bạn phải cởi dép khi đi trên chiếu tatami hoặc sử dụng phòng tắm. Hầu hết các địa điểm sẽ có một đôi dép riêng để đi trong nhà vệ sinh mà bạn có thể thay trong các trường hợp này. Sở hữu những đôi giày dễ xỏ chân sẽ giúp cho việc sinh hoạt trở nên dễ dàng hơn nếu bạn hay đi du lịch khắp nơi.

Nhật Bản có nét văn hóa tắm suối nước nóng vô cùng phổ biến và phong phú, trong đó onsen hay nhà tắm công cộng được gọi là các sento. Tương tự các nét văn hóa khác, có một số phong tục và cách ứng xử cơ bản cần được tuân thủ để có một trải nghiệm văn hóa hợp vệ sinh và thú vị cho tất cả mọi người. Hầu hết các cơ sở đều có bồn tắm riêng cho khách nam và nữ. Tại các cơ sở này, hãy cởi bỏ tất cả quần áo trước khi bước vào bồn. Một số cơ sở sẽ sử dụng bồn tắm chung và ở đó, bạn sẽ được yêu cầu phải mặc áo tắm. Hãy tráng sạch cơ thể bằng xà phòng trước khi vào bồn tắm. Các suối nước nóng tư nhân thường cung cấp dầu gội đầu, sữa tắm và khăn tắm, nhưng bạn có thể phải thuê hoặc tự chuẩn bị các vật dụng này khi đến các nhà tắm công cộng. Mỗi vòi hoa sen đi kèm với một chiếc ghế đẩu và xô. Hãy ngồi xuống và dùng xô dội nước nóng lên người. Bạn hãy đảm bảo tắt nước khi không sử dụng và chú ý không làm văng nước vào người khác. Hầu hết các nơi đều có áp phích hướng dẫn, vì vậy vui lòng sử dụng chúng như tài liệu tham khảo. Khi bạn đã tráng người sạch sẽ, bạn có thể bước vào bồn tắm. Tuyệt đối không đặt khăn hoặc bất cứ vật dụng nào khác vào trong nước, thay vào đó hãy đặt sang một bên. Bạn cũng nên buộc tóc lên. Hãy lưu ý rằng bồn tắm là nơi để tắm chứ không phải để bơi. Nước trong bồn tắm có thể rất nóng. Hãy nhúng một ngón chân vào trước để làm quen dần và đảm bảo có những khoảng nghỉ thường xuyên.

Hình xăm thường không được phép ở các suối nước nóng, nhà tắm công cộng, bể bơi hoặc phòng tập thể dục. Tuy nhiên, có một số trường hợp ngoại lệ tùy thuộc vào loại cơ sở và chủ sở hữu tư nhân. Tuy nhiên, không có hướng dẫn cụ thể, soto-yu (những nhà tắm lộ thiên) và suối nước nóng do thành phố điều hành, bao gồm một số thị trấn suối nước nóng trong vùng, có xu hướng cởi mở hơn với hình xăm. Các Sento địa phương cũng thường cho phép hình xăm. Bởi vậy, nếu bạn có một hình xăm, lựa chọn an toàn nhất là kiểm tra trước hoặc hãy cố gắng che nó bằng băng không thấm nước. Tương tự, các quy tắc về loại quần áo hoặc vật dụng được phép sử dụng có thể sẽ khác nhau. Mặc dù hồ bơi hoặc phòng tập thể dục đôi khi có thể cho phép hình xăm nếu nó được che lại bằng áo tắm hoặc áo choàng tắm, nhưng theo quy định, suối nước nóng và nhà tắm không cho phép mặc bất kỳ loại quần áo nào. Vì vậy, một số cơ sở đã đưa vào vận hành suối nước nóng dành cho cả nam lẫn nữ - yêu cầu bạn phải mặc một bộ đồ tắm được cung cấp - được gọi là yuami-gi. Nếu có điều gì bạn không chắc chắn, đừng ngại ngần đưa ra câu hỏi.

Nếu cảm thấy không thoải mái khi khỏa thân trước mặt người khác hoặc lo lắng về hình xăm của mình, bạn hoàn toàn có thể tìm đến các bồn tắm riêng - được gọi là kashikiriburo, hoặc ryokan (nhà trọ truyền thống của Nhật Bản) với các phòng có bồn tắm riêng. Những phòng riêng thường có giá cao nhưng hoàn toàn xứng đáng để có trải nghiệm văn hóa Nhật Bản trọn vẹn hơn.

Hai cụm từ không thể thiếu khi ăn uống ở Nhật Bản là “Itadakimasu” — được nói trước khi ăn, có nghĩa là “Tôi rất cảm kích và xin được nhận món ăn này" — và “Gochisosama-deshita,” được nói sau khi dùng xong bữa ăn, hiểu nôm na là “cảm ơn vì bữa ăn ngon miệng.” Một số điều cần lưu ý là tuyệt đối không nên để lại thức ăn thừa và những yêu cầu mang thức ăn thừa về nhà thường không được chấp nhận. Khi đi ăn cùng nhóm, mọi người thường không bắt đầu ăn cho đến khi tất cả thành viên đều có thức ăn trước mặt, và nhìn chung, việc hỏi xem bạn có thể gắp miếng cuối cùng từ bất kỳ món ăn chung nào không được coi là một cách ứng xử lịch sự (điều này khá phổ biến tại các sự kiện ăn uống theo nhóm).

Sushi ở Nhật Bản thường được ăn theo hai cách: bằng đũa hoặc bằng tay. Tuy nhiên, đây không phải là một quy tắc cứng nhắc và nhiều người Nhật sẽ sử dụng cả hai phương pháp ăn uống này tùy thuộc vào tình huống. Nhìn chung, không nên nhúng trực tiếp phần cơm sushi vào nước tương mà chỉ nên chấm phần cá phía trên, đồng thời không được trộn trực tiếp mù tạt vào nước tương. Các quy tắc này có thể nghiêm ngặt tại các nhà hàng sushi sang trọng, nhưng các nhà hàng và chuỗi cửa hàng băng chuyền thì thoải mái hơn.

Nhật Bản có vô số món mì ngon nên thử như ramen, udon, soba và hơn thế nữa. Tại hầu hết các cửa hàng, những "khách hàng ruột" sẽ húp mì khi ăn. Nhìn chung, đây là một tập quán được chấp nhận - đừng bao giờ chê bai cách ăn uống của người dân địa phương, nhưng cũng không cần phải ép bản thân phải húp xì xụp theo họ.

Mặc dù bạn hoàn toàn có thể nói chuyện trên tàu bằng giọng nhẹ nhàng nhất, nhưng việc nói chuyện điện thoại với bất kỳ âm lượng nào khi đi tàu hoặc xe đều không được khuyến khích. Xếp hàng bên cạnh tàu để nhường đường cho các hành khách khác xuống tàu trước khi bản thân bước lên tàu là một cách ứng xử tốt, và bạn cũng nên chú ý luôn dành chỗ ngồi ưu tiên cho người già, phụ nữ mang thai hoặc người khuyết tật (nếu có). Nếu bạn mang theo điện thoại, hãy để điện thoại ở chế độ im lặng và hạn chế gọi điện. Nếu bạn không rõ nên làm gì, hãy học theo cách cư xử của người dân địa phương.

Nhật Bản có những địa điểm được quy định đành cho việc hút thuốc ở nơi công cộng. Hút thuốc trong khi đi bộ trên đường phố hoặc vứt tàn thuốc xuống đất đều bị cấm và có thể bị phạt. Khu vực được quy định để hút thuốc ngoài trời cũng rất hạn chế. Nếu bạn muốn hút thuốc ở nơi công cộng, hãy tìm những nơi được quy định dành cho việc hút thuốc gần nhất bằng ứng dụng trên thiết bị di động của bạn. Ngoài ra, một số nhà hàng và quán cà phê ở Nhật Bản vẫn cho phép hút thuốc.

10 cách để đi du lịch có trách nhiệm tại Nhật Bản
Video nâng cao hành vi ứng xử cho các du khách nước ngoài đến thăm Nhật Bản (Tiếng Anh)
Hướng dẫn về Ryokan Nhật Bản
Minshuku và Nhà khách ở Nhật Bản
Khách sạn con nhộng
Giới thiệu về Kaiseki
Cẩm nang Sake 101-Hướng dẫn cơ bản về rượu Sake Nhật Bản
Du khách Hồi giáo tại Nhật Bản